آموزش سخنوری و فن بیان،آموزش سخنرانی و فن بیان،آموزش سخنوری،مدرس سخنوری،محمد خدارحمی،اصول و فنون مذاکره،برگزار کننده دوره های آموزش فن بیان،مدرس سخنرانی،مدرس بازاریابی،مهندس خدارحمی،مدرس فن بیان،آیین سخن،کانون سخن،تنیک اعتماد به نفس،مدرس غلبه بر اضطراب،مدرس خطابه، فن خطابه،بازاریابی تلفنی
یکی از عمدهترین ترسهای سخنرانی، از یاد بردن نکات و اطلاعاتی است که بر طبق تمرینات قبلی در خاطرتان نقش بسته و در روز موعود قرار است از این اطلاعات بهرهمند شوید. تصور کنید:دانشجو ترم اول جامعه شناسی هستید و قرار است درباره "عوامل بروز اعتیاد در جامعه" صحبت کنید. حال چه اتفاقی میافتد،اگردر روز اجرابه دلیل غلبه نگرانی، هیچیک از مطالب را به یاد نیاورید و نتوانید از عهده وظیفهتان به نحوی شایسته برآئید؟
برخورداری از حافظهای قوییکی از امتیازات سخنوران موفقاست. آنهابا استفاده از این ویژگی خدادادی میتوانند، در صورت لزوم از گنجینه مطالب نگهداشته شده در ذهنشان در آنِ واحد، استفاده ببرند. به همین خاطر است که برخی از سخنوران بصورت فیالبداهه و بدون داشتن متن دستنویس، میتوانند به خوبی اجرا کنند.
البته سخنرانی فیالبداهه یا حفظ شده لزوماً هوش بالای سخنور را در ذهن مخاطب القاء نمیکند؛ گاهی ممکن است، این کار نتیجهای منفی داشته باشد، یعنی مخاطب تصور کند، چون شما برای سخنرانیتان اهمیتی قائل نبودهاید و میخواستید، آنرا سرسری و بیحوصله به انجام برسانید، بدون متن آمدهاید.
از طرفی عکس این موضوع نیز صادق است، سخنورانی که بیش از حد به متن دستنویس خود وابسته هستند، ناخودآگاه این نکته را در ذهن حاضران تداعی میکنند که فرد مذکور اعتماد به نفس ضعیفی دارد، زیرا در بازگویی نکات بدون استفاده از متن عاجز است.
امروزه پژوهشگران برای مشکل کمحافظگی راهحلهای مختلفی را چارهاندیشی کردهاند. شما با انجام این روشها میتوانید، حافظه خود را تقویت کنید تا هنگام سخنرانی، دلواپسی درباره از یاد رفتن مطالب نداشته باشید.
سعی کنید تا جائیکه امکان دارد درباره موضوع سخنرانیتان،مطالعه کنید و در حین مطالعه، زیرِ نکات مهم و کلیدی خط بکشید و در یک برگه آنها را یادداشت کنید.اگر برای سخنرانی خود نیاز به آماری مشخص درباره موضوعتان دارید، هنگام تحقیقات میدانی به نکاتی که سوژههای شما میگویند با دقت گوش فرا دهید و مطالب با اهمیت را یادداشت کنید.
در حین جمع آوری مطالب با تمرکز و دقت کافی عمل کنید. گاهی اوقات بی توجهی به برخی از مفاهیم به ظاهر جزئی و بی اهمیت باعث میشود، ادراک کلی شما نسبت به موضوع خدشهدار شود. پس اگر احساس میکنید بیحوصله یا کسل هستید به خود استراحت بدهید و کارتان را زمانی انجام دهید که سرحال هستید تا ذهن شما بیشترین کارایی را داشته باشد.
به خاطر سپردن مطالب از طریق کدگذاری، یکی از موفقترین روشهای یادگیری آموزشی محسوب میشود. بسیاری از دروس از این شیوه در آموزشهای خود بهره میبرند. بهطور مثال: اغلب کلاسهای حفظ و آموزش لغات زبان انگلیسی و... از این روش استفاده میکنند. در این روش برای به یاد آوردن کلمات از حلقههای اتصال و تداعیهای تسهیل کننده، استفاده میشود. شما نیز میتوانید بین آنچه میخواهید حفظ کنید و آنچه پیشاپیش در ذهن دارید ارتباط برقرار سازید یا از مخفف کلماتی که حاصل کنار هم قرار دادن حروف اول واژههاست، کمک بگیرید.
یکی از ابزارهای تقویت حافظه استفاده از جی5 یا جعبه لایتنر است. با استفاده از این ابزار مطالب مورد نظر خود را در برگههایی کوچک نوشته و چندین بار آنها را بهصورت شفاهی تکرار میکنید. سپس در فاصلههای زمانی کوتاه، آنها را بازیابی و یادآوری کنید.
برای تثبیت اطلاعات در حافظه خود، وقت کافی صرف کنید. حافظه به صورت لحظهای و آنی عمل نمیکند. برای دریافت، پردازش و درک اطلاعات باید وقت بگذارید. بدیهی است سرعت ثبت اطلاعات گوناگون در حافظه، یکسان نیست. مثلاً به خاطر سپردن چیزهایی که مورد علاقهی شما است، زودتر از دیگر چیزها انجام میگیرد.
تصّور کنید مدیرعامل یک شرکت هستید و در آخر این هفته قرار است یک سمینار بزرگ با حضور رهبران و مدیرانموسسات و کارخانهجات برگزار شود و شما سخنران این برنامه بزرگ هستید. شما با توجه به موضوع سمینار یک برنامه منجسم و یکپارچه آماده کردهاید و از درستی اطلاعات خود نیز آگاهی کامل دارید؛ امّا یک نکته بسیار مهم باعث شده ذهن شما وارد یک چالش بزرگ شود. به عنوان یک مدیرعامل شما هنوز بدرستی نمیدانید که در حین سخنرانی از چه رویکردهایی باید استفاده کنید تا حُضّار نیز با کلام شما همراه شوند.دستورالعملهای متفاوتی برای جذب مخاطب در حین سخنرانی وجود دارد که ما در اینجا به برخی از این موارد اشاره میکنیم:
روانشناسان معتقدند که داشتن ظاهری آراسته در مقابل افراد تاثیر بهسزایی در افزایش اعتماد به نفس و جذب مخاطبان دارد. پوشیدن لباسهای ارزان اما یکدست و هماهنگ به مراتب میتواند از پوشیدن البسه مارکدار و ناهماهنگ تاثیر بیشتری داشته باشد.
تجربه ثابت کرده است، زمانیکه شما سخن خود را با صدایی رسا و محکم آغاز میکنید، در وهله اول منجر به افزایش اعتماد به نفس خود شدهاید و در وهله بعدی زمانیکه حُضّار صدای شما را بهوضوح دریافت کنند با کلام شما ارتباط بهتری برقرار میکنند. به یاد داشته باشید، برای سخنرانی داشتن صدایی به اصطلاح مونوتون یا یکنواخت برای شنوندگان قطعاً خسته کننده یا حتی خوابآور خواهد بود؛ بنابراین زمان ادای مطالب مهم کلمات را با تاکید بیشتری بیان کنید و به اصطلاح آکسانهای مربوط به بیان هر واژه را بهدرستی رعایت کنید. ضمن اینکه قبل و بعد از بیان یک نکته مهم مکثی کوتاه کنید تا مخاطب جمله شما را بدرستی در ذهن خود پردازش و هضم کند.
سخنرانی خود را با طرح یک داستان یا یک سوال اساسی شروع کنید، تانقطه عطفی در جریان جذب مخاطبان ایجاد کنید. درباره اینکه یک مقدمه گیرا باید چه ویژگیهایی داشته باشد در پستهای قبلی مفصلاً با شما سخن گفتیم
حتی اگر مخاطبین شما از هم همکارانتان هستند و با اصطلاحات حوزهی کاریتان آشنا هستند، بازهم رعایت این نکته که کلام شما به سادهترین شکل ممکن بیان شود، ضروری است؛ زیرا گاهی امکان دارد برخی افراد در میانه بحث وارد جلسه شوند، بنابراین اگر کلام شما سادهتر باشد، آنها سریعتر میتوانند سر رشته کلام را بیابند. البته شما میتوانید در صورت لزوم از برخی اصطلاحات نیز استفاده کنید.
تحقیقات ثابت کرده است که سخنورانی که از زبان بدن خود در حین سخنرانیشان بهره میبرند در تفهیم کلام خود عملکرد بهتری داشتهاند. بنابراین تا جائیکه میتوانید از حرکات دست و بدن یا حتی ایما و اشاره برای تفهیم بهتر مطالب استفاده کنید.
پیش از سخنرانی اصلی یکبار بصورت تمرینی در مقابل آئینه کار خود را انجام دهید، تا با حالات چهرهتان بهتر آشنا شوید. آشنایی با حالات چهره میتواند به برقراری ارتباط درست با مخاطب بیانجامد. مثلاً: بر لب داشتن یک تبسم ملیح میتواند، نگرانی را از چهره شما بزداید و موجب جذب مخاطب شود. ضمن اینکه برقراری ارتباط چشمی با مخاطب نیز اهمیت فوق العادهای دارد. شما میتوانید این مورد را با تمرین در جمع کوچک دوستان یا خانواده آزمایش کنید، تا در روز سخنرانی به خوبی از عهده این کار بر آیید.
یکی از ترفندهایی که میتوانید از طریق آن میزان موفقیت خود در سخنرانی را بسنجید، پرسیدن سوال و یا به چالش کشیدن مخاطب است.شما با اجرای این ترفند میتوانید بازخوردهای واقعی حُضّار را ببینید و بشنوید. ضمناً از این طریق میتوانید مخاطبین را بر سر ذوق آورده و انگیزه بیشتری برای دنبال کردن ادامه مطالب به آنها بدهید.
روشن کردن هدف و انتظار از مخاطب. روش آزاردهنده برای شنونده آن است که نداند سخنران هدفش چیست و چه انتظاری دارد . به این ترتیب نمی تواند روی موضوع متمرکز شود و همواره با تغییر مسیر سخنران تمرکز ذهن مخاطب نیز تغییر می کند و از شاخه ای به شاخه دیگر می رود.
بیان یک پیام در یک زمان. گفتن چند پیام در یک زمان و قالب چند موضوع و با چند هدف مختلف شنونده را سردرگم می کند.
مضمون را به شنونده مربوط کنید. برای این منظور در سطح دانش و درک و فهم شنوندگان بحث نمایید. درباره ی مسائل مربوط با آنان صحبت کنید . در این حالت شنوندگان با شما همراه می شوند. برای رسیدن به این هدف، صحبت دربره ی علاقه مندی های آنها مهم است. مثل علاقه به خانواده، به شغل، به سرگرمی های سنی و به پایگاه اجتماعی .
پایان طرح را خوشایند کنید.از طریق خلاصه کردن، از طریق به عمل کشیدن شنوندگان، از طریق تعریف و تمجید بی ریا، گفتن داستان و حکایات یا قرائت اشعاری زیبا، سعی نمایید که پایان به یاد ماندنی را برای مخاطب ایجاد کنید.
از قانون اثر اولیه استفاده کنید . احوالپرسی صمیمی، خنده ی تبسم آمیز همراه با نگاه به شنوندگان ، می تواند گام نخست سخنرانی باشد.
تماس چشمی . این فن به شنونده ی شما کمک می کند تا گوش دادن به صحبت های شما برایش آسان شود. کسی که به چشم ها نگاه نکند، بدگمان یا بی اعتبار تصور می شود. البته تماس چشمی باید با تمام مخاطبان برقرار شود، نه فقط با افراد سرشناس و مشخص .
تنظیم وضعیت. بهترین حالت برای سخنرانی روی پا ایستادن است . هرگاه سخنران بایستد، ارزش و اهمیت آنچه می گوید را افزایش خواهد داد. اما هنگام اتمام سخنرانی و زمان پرسش و پاسخ این مهم است که بنشینید، نشستن معنی غیر رسمی بودن را دربردارد و باعث می شود که جلسات و بحث های سوالی توسعه پیدا کند.
در تنظیم حالت و هنگام ایستادن نکات زیر را رعایت کنید.
اگر می خواهید روی سن قدم بزنید، البته باید در حد نیاز و متعادل باشد و دقت نمایید که آنقدر زیاد و سریع نباشد، که باعث حواس پرتی شود.
سخنرانی را از پشت میز مخصوص (تریبون) ارائه دهید که موجب احساس امنیت شما می شود.
یادداشت های خود را در دست نگه ندارید، بلکه روی میز مخصوص (تریبون) بگذارید.
از زبان بدن استفاده کنید. این اقدام روشی برجسته در اثرگذاری است.مثلاً حرکات دست بسیار مهم است، البته با رعایت بایدها و نبایدهای زیر : همیشه باید دست ها در جلوی بدن باشند. حرکات مناسب دست می تواند ارزش آنچه گفته می شود را تکمیل و افزون کند. سخنرانانی که حرکت دست هایشان با گفتارشان هم زمان است، به طور موثرتری گفت و گو خواهند کرد.
کف دستان شما نباید با انگشتانی رو به بالا به طرف شنوندگان باشد، زیرا این عمل بر عدم قبول اشاره دارد. بنابراین شما باید همواره سعی کنید پشت دستانتان را به طرف شنونده بگیرید. نشان دادن کف دست به شنوندگان با انگشتانی که به زمین نشانه رفته اند، قابل قبولتر است. زیرا این عمل به این نکته اشاره دارد که: به من کمک کنید و از من حمایت نمایید.
انگشت نشانه که به طرف شنوندگان تکان می خورد، اشاره به این دارد که شما آنها را ساکت می کنید. مانند هنگامی که والدین یک انگشت نشانه را برای بچه هایشان تکان می دهند، که معمولاً نشانه ی یک اخطار است.
یک حرکت دورانی اتفاقی با دست هایتان می تواند زمانی که با جمله ای این چنینی ترکیب شود خیلی موثر باشد: ((بگذارید شروع کنیم)) یا ((بگذارید در مورد این نکته توافق کنیم)) یا حتی (( بگذارید قرارداد را تکمیل کنیم)) این عمل، شنونده را به شما نزدیکتر می کند و یک محیط سازش را می آفریند و بدین ترتیب شنونده و سخنران در یک جهت با یکدیگر همکاری خواهند نمود.
حرکات دست باید طبیعی باشد اگر این عمل برای شما بسیار مشکل و غیر طبیعی است فقط دست هایتان را در مقابل خود نگهدارید . اگر این عمل برای شما راحت است، مطمئناً برای شنوندگان شما نیز راحت خواهد بود.
از یکنواختی تن و لحن صدا پرهیز کنید. من می خواهم تاکید کنم که : ((آنچه می گویید مهم است، ولی چگونه گفتن مهم تر است.))، اکنون بیان ظاهری و زبان بدن و همچنین صدای شماست که باعث انتقال ذوق و شوق در افراد می گردد.
ما همه از تجربه ی گوش کردن به یک سخنرانی همراه با متن عالی، ولی ارائه ی خسته کننده ای که قادر نبوده حق مطلب را ادا کند ، ناراحت شده ایم . مانند موارد که سخنران با حالتی یکنواخت و یا حالتی تند صحبت می کند . بنابراین برای جلوگیری از این مورد، صدا خود را تغییر دهید، گاهی بلند صحبت کنید و گاهی آرام، بر روی لغات و عبارات مشخص و مهم تاکید نمایید. گاهی اوقات، ابتدا تند صحبت کنید و سپس آهسته تر صحبت نمایید. زیرا صدای شما و تاکیدی که بر روی لغات معین انجام می دهید، می تواند متن آماده شده ی شما را با روح نماید.
سکوت. گاهی از تکنیک سکوت استفاده کنید.
یکی از قدرتمندترین فنونی که می تواند در یک گفت و شنود و همچنین سخنرانی عمومی مورد استفاده قرار گیرد، استفاده از سکوت است. اگر شما یک نکته ی بسیار مهم دارید که می خواهید به شنوندگان تفهیم نمایید، سی ثانیه قبل از بیان مطلب و سی ثانیه بعد از بیان آن مکث کنید، این سکوت بسیار مهم است. سکوت قبل ، یک احساس انتظار را می آفریند، ولی سکوت بعد، زمانی است که پیامتان به حافظه سپرده شده و در موردش تفکر صورت می گیرد.
احترام و اعتماد خلق کنید. احترام و اعتماد از عوامل مهم جذب و جلب شنوندگان است. سعی کنید با تهیه ی مطالب سخنرانی و با حضور به موقع و حتی زودتر از مخاطبان در محل سخنرانی و وارسی وسایل صوتی و سایر وسایلی که قصد استفاده از آنها را دارید، در جلب احترام کوشش نمایید. پوشیدن لباس ها و کفش های مناسب و آراستگی سر و صورت از دیگر عوامل جلب احترام است، زیرا شنونده می فهمد که شما قبل از آمدن به محل سخنرانی به احترام او خود را آماده کرده اید.
همچنین داشتن نگرش مثبت نسبت به خود و مخاطبان عامل دیگری است که می تواند اعتماد و احترام خلق کند.
استفاده از ذوق و صداقت . اگر شما صداقت را با ذوق ترکیب کنید، تا زمانی که واقعی باشد، هرگز آسیب نخواهید دید.
ما در دنیایی زندگی می کنیم که به وسیله ی رادیو و تلویزیون و روزنامه ها از تهیدستی ، نزاع، گرسنگی و جنگ در سراسر دنیا اطلاع پیدا می کنیم. ما برای اکثر اینها، خیلی کم می توانم کاری انجام دهیم. همچنین هر قدر شرایط اقتصادی در رشد یا رکود باشد، همواره افرادی خواهند بود که می گویند، وضع بدتر خواهد شد. این طرز تفکر ، اصلاً مناسب نیست و جز ناامیدی نتیجه ی دیگری ندارد. بنابراین در پی خوبی و سفیدی باشید . روی موفقیت های مثبت متمرکز شود. با امید، به آینده بنگرید و همیشه به شنوندگان خود این احساس امید را انتقال دهید. با پیشرفت ذوق طبیعی در خود، شما تبدیل به یک ارائه دهنده ی برجسته خواهید شد.
از تبدیل گفت و گو به مصاحبه خودداری کنید: بیشتر افراد اولین قرار ملاقات را به یک مصاحبه ی شغلی تبدیل می کنند و همان سوالات قدیمی و خسته کننده را می پرسند که مطمئناً هر کسی بیش از صد بار شنیده است. با اجتناب از سوالاتی نظیر : ((چند سال دارید؟)) ((کارتان چیست؟)) ((چند خواهر و برادر دارید؟)) خود را از سایر افرادی که تا کنون با آنها برخورد کرده است، جدا می کنید و راه دستیابی به یک گفتگوی جالب تر را هموار می سازید.
ارتباط چشمی برقرار کنید: مطمئن شوید که به چشم های گیرای طرف مقابل نگاه می کنید و این ارتباط را به صورت متناوب بعد از هر 3 دقیقه قطع کنید و بعد از چند ثانیه مجدداً ارتباط چشمی را آغاز نمایید. این کار نشان می دهد که شما انسان مطمئن و بی پروایی هستید و می دانید که از زندگی خود چه می خواهید . علاوه بر آن نشان می دهد که برای ارتباط با او علاقه مند هستید و برای شخصیتش احترام قائل می شوید.
در مورد مسائل روز صحبت کنید: شما خوب می دانید همه ی افراد در نشست ها یا تلفن های خود در مورد مسائل روز بحث می کنند و از این عمل لذت می برند و هیچ گاه از این کار خسته نمی شوند. گفت و گو پیرامون مسائلی که برای دیگران جالب و سرگرم کننده یا آموزنده است باعث می شود که شما نیز در نظر آنها جالب و جذاب جلوه کنید.
با همه مهربان باشید: هنگامی که شما با خدمتکار، راننده ی ماشین و یا مغازه دار صحبت می کنید او تمام گفته های شما را زیر نظر دارد، آنها را به دقت گوش می دهد و براساس آنها درباره ی شما قضاوت می کند. با همه با خوشرویی صحبت کنید تا متوجه ارزش و اعتبار شما بشوند
سرزنده و شوخ طبع باشید: همه ی افراد از انسان های فعال و پویا و بانشاط و شوخ طبع و عاقل خوششان می آید تا بتوانند اوقات خوشی را با آنها داشته باشند. سوال پرسیدن در مورد علایق شخصی افراد یکی از راه های شروع یک بحث داغ و سرگرم کننده به شمار می رود.
از بحث در مورد مسائل پیچیده پرهیز کنید: منظور در مورد موضوعاتی نظیر سیاست است؛ اگر در مورد یک چنین مطلبی صحبت کنید تنها مشکلات را به جمع خود دعوت کرده اید. پس بهتر است آنها را برای زمان دیگری نگه دارید . مگر اینکه از قبل تشخیص داده باشید او به این زمینه ها علاقه مند است.
در مورد سکوت ها نگران نباشید : هنگامی که بتوانید از سکوت حاکم بر جمع لذت ببرید بدون شک می توانید به طرف مقابل از هر زمان دیگری نزدیکتر شوید. شما مجبور نیستید که تمام مدت صحبت کنید. دفعه ی آینده که حرف ها تمام شده و سکوت برقرار می شود، آرام باشید و اجازه دهید کسی که بحث را مجدداً به جریان می اندازد طرف مقابل شما باشد. با این کار به او نشان می دهید که شما با خودتان راحت هستید و سبب می شود تا او نیز با شما احساس راحتی بیشتری کند.
سعی کنید که در طرف مقابل تاثیر بگذارید: انسانها دوست دارند به جای تاثیرپذیری یک طرفه، تعادل داشته باشند. بنابراین متواضع باشید و اگر چیزی دارید که باعث تاثیرگذاری می شود اجازه دهید تا دیگران آن را کشف کنند و یکدفعه تمام مسائل را رو نکنید، به خاطر داشته باشید که تواضع و فروتنی شما بیش از هر مطلب دیگری افراد را تحت تاثیر قرار می دهد.
به نظر بسیاری از روان شناسان، چگونگی سوالاتی که از خود و دیگران در لحظه لحظه ی زندگی و هنگام بروز احساسات ناخوشایند می پرسیم تاثیر بسزایی در ادامه و بهبود روند زندگی ما دارند و هر سوالی با پاسخ های متفاوتی از سوی زندگی همراه می باشد. پس پرسیدن ها باید سنجیده و خردمندانه یافته باشند.
